EVLİLİKTE ÖFKE KONTROLSÜZLÜĞÜ BELİRTLERİ VE NEDENLERİ NEDLERDİR? ÖFKE SORUNU NASIL ÇÖZÜLÜR?

        Öfke duygusu, sevinç, üzüntü ve korku gibi temel duygularımızdan biridir. Öfke kontrolünü öğrenmede önemli olan öfkeyi bastırmak değil öfkeyi yönetmektir. Öfke kontrolünü öğrenmek demek, duygu ve düşüncelerimizi uygun yer ve zamanda ses tonumuzu ayarlayarak karşıdaki kişiyi kırmadan ve incitmeden kelimelere dökme becerisi geliştirmektir.

      Öfke kontrolsüzlüğü öfkeli bir yapılanmaya sahip olmanın sonucunda bazen değersizlik hissinin bazen utancın, bazan korkunun, bazen kıskançlığın, bazen endişeninin, bazen korkunun bazen içerlemenin ve incinmenin bazen de engellenme gibi duyguların yanlış ve kontrolsüz bir şekilde dışa vurumudur.

      Evlilik ilişkisinde öfke kontrolsüzlüğü sevgi, saygı, güven ve fedakarlıktan sonra ilişkiyi en çok etkileyen en önemli etklileşim faktörlerinden biridir. Öfke kontrol bozukluğu çiftin sağlıklı iletişim kurmasını engeler. Çifti birbirine karşı körleştirip sağırlaştırarak karşıt kutuplara atar.

      Çift ilişkilerinde eşlerden birinde ya da herikisinde öfke sorununu olması bozuk iletişim ve etkileşim örüntülerinin oluşmasına neden olur. İşin en acı verici tarafı da öfke patlamalarının, iletişim kopukluğunun ilişkide sabitlenmesine ve sürekliliğine hizmet etmesidir Dramatik bir şekilde çiftler tekrar tekrar uyumsal olmayan regrese edici bozuk etkileşim örüntülerini yaşamak zorunda kalır. Zamanla bu kilitlenme giderek çifttin ilişkisisin kendisi haline gelir.

     Evlilik ilişkisinde eşler bu durumu iletişim kuramama, iletişim eksikliği, eş tarafından anlaşılamama duygusal yalnızlık ve mutsuzluk ve umutsuzluk olarak yaşar ve tecrübe eder ve yaşar.

       Öfke sorunu her tür kişiler arası ilişkide görülmekle bereber bu yazıda çift ilişkilerindeki öfke sorunu ele alınacaktır.               

 EVLİLİĞİNİZDE ÖFKE SORUNU YAŞADIĞINIZI NASIL ANLARSINIZ?

    Sizin veya eşinizin öfke kontrol sorunu olduğunu düşünüyorsanız, öfke kontrol bozukluğunun belirtileri nedenleri ve ilişkiniz üzerindeki etkilerini bilmeniz; öfkeyi kontrol etmeyi öğrenmede ve gerekirse bir evlilik terapistinden destek almada en önemli bir başlangıç noktası olabilir.  

    Öfke kontrolsüzlüğünün en önemli belirtisi iletişim kurmayı engellemesidir. Eşinizde veya sizde ya da her ikinizde öfke kontrolsüzlüğü varsa en ufak bir şeyden kavga çıkar. Asla eşinizle sağlıklı iletişim kuramadığınızı düşünürsünüz. Çoğu zaman kendinizi anlaşılmamış, yalnız, mutsuz, umutsuz ve çaresiz hissedersiniz.

     İlişkinizde sabırsız davranışlar, engellenmeye tahammül edememe ve kontrolcü davranışların hakim olduğunu sezersiniz. Süre giden ani öfke patlamaları yaşarsınız. Uzlaşamaya çalıştığınız her hangi bir olayda verilen tepkinin açıkça aşırı olduğunu görürsünüz. İlişkinizde yüksek ses tonu, kırıcı, incitici, iğneleyici konuşma ya da küsme vardır. İlişkinize suçlayıcı, eleştirici, iletişim kurma şekli vardır.

       Evlilik ilişkisinde eşle iletişim kurma girişimleriniz her defasında kavga ile sonuçlanır. Bütün iyi niyetli geri bildirimlerinize rağmen öfke kontrolsüzlüğü sorunu olan eş her defasında kendini haklı görme ve karşıdakini suçlama davranışını sürdürür. Çoğu zaman ilişkinizde kendinizi değersiz hissedersiniz ve sınırlarınıza saygı duyulmadığını düşünürsünüz. 

               EVLİLİKTE ÖFKE KONROLSÜZLÜĞÜNÜN NEDENLERİ

         Çift ilişkisi ne kadar sağlıklı olursa olsun zaman zaman eşlerden biri diğerinin sözlerine ve davranışlarına muhakak kızgınlık ve güceniklik duyacaktır. Duygusal bağ olan hiç bir romantik ilişki bundan muaf değildir.

         Evlilikte eşler pek çok nedenlerle öfkelenseler de, öfkeli davranışlarda en önemli sebep eşlerden birinin ya da her ikisinin öfkeli bir yapıya sahip olmalarıdır. Öfkeli bir yapıya sahip olan kişiler problemleri diyologla çözmek yerine çoçukluklarından beri öfke ve çatışma yolu ile çözmeyi öğrenmişlerdir. Bu kişilerin bildikleri tek problem çözme yöntemi öfkedir. Bu öğrenmenin kökleri çoğu zanman çocukluklarına dayanır. Eğer eşlerden birinde bile öfke sorunu varsa öfke kontrolsüzlüğü giderek atarak çiftin ilişkisini istila eder.

 ÇİFT İLİŞKİSİNDE EN ÖNEMLİ ÖFKE TETİKLEYİCİLERİ NELERDİR?

• Çift ilişkisinde öfke, eşlerden birinin değer verdiği şey veya şeyler konusunda (adalet, kimlik korunumu, güven, bağlılık vb.) diğerinin bunu kabul etmemesi ve kendi isteklerini kabul ettirmeye çalışması.
• Evlilikte eşlerden her birinin kendine özgü özel hasasiyetleri vardır. Para, orjin ailesi, zaman yönetimi, benlik saygısı, çocuklar ve cinsellik gibi çok değer verdiği şeylere eşinin özen göstermediğini düşünmesi.
• Eşlerden biri empati kurmayıp diğerinin öznel gerçekliğini geçersizleştirip kendisi gibi olmaya zorladığında ve diğerinin kişiliğini değersizleştirdiğinde.
• Köken ailelerle ilgili sorunlar finansal konular, cinsellik, çocukların yetiştirilmesi, kıskançlık gibi ciddi evlilik problelerin çözümünde yanlış çözüm girişimleri.
• Öfke kontrol bozukluğu, yakınlık korkusunda mesafeyi koruma aracı; terkedilme korkusunda kaygının dışa vurumu olarak işlev görür.
• Çocukluk aktarımları. Örneğin: eşlerden biri sürekli tartışmaların olduğu öfkeli ya da alkolik bir ailede büyümüştür. Ufak bir ses yükselmesi onu germektedir. Eşinin sesinin hafiften yükselmeye başlaması çocukluğundaki bitmek tükenmek bilmeyen karı koca kavgalarını hatırlatır. Bu nedenle eşinin sesi ufaktan yükselmeye başlar başalamaz hemen öfke ile tepki verir.
• Eşlerden biri yaptığı olumsuz davranış, söylem ve tutumu inkar ettiğinde bu diğer eşi öfkelendirir. Aynı şekilde evlilikte eşlerin varlık edimi olan para kazanma, çocukların bakımı, sorumlulukların yerine getirilmesi gibi konulardaki çabalarının diğer eş tarafında görmezden gelinmesi diğer eşte öfkeye sebep olabilir.

      Öfkenin sebebi ne olursa olsun size, eşinizin hoşlanmadığınız bir şeyi yaptığının ya da yapmasını istediğiniz bir şeyi yapmadığının sinyalini veriyordur. Ancak unutmamalısınız ki bu sizin sinyalinizdir. Karşınızdaki kişinin de bir sinyali vardır. Çift ve aile ilişkilerinde yukarıdaki dinamikler karşılıklı iş başındadır. Öfkenin en dokunaklı tarafı öfke sorunu yaşayan kişilerin bu öfke tetikleyicilerini kendilerinin yapması ve bunu yadsıyıp dışsallaştırarak eşi suçlamalarıdır  

      Çift ilişkilerinde öfke patlamaları diğer eşte yoğun duyguları uyarır. Öfkeye maruz kalan eş bu tepkiyi fazla bulur. Genellikle öfkeli eşe karşı savunmacı pozisyon alır. Bu ardışık dizi ikinci bir öfke döngüsünün başlamasına neden olur. Öfke döngüsü giderek sonucu düşünülmeden sarf edilen kırıcı, eleştirici, suçlayıcı söz ve davranışlara dönüşür.

       ÖFKE KONTROLSÜZLÜĞÜNÜN EVLİLİĞE VERDİĞİ ZAZARLAR

      Evlilikte öfke ile haraeket etmenin bedeli çok ağırdır. Çiftler öfke ile hareket ettiklerinde ikisinin olumsuz güçlerini bir araya getirip ilişkilerine bulaştırmış olurlar. Sonrasında da her ikisi de bu güçün altında ezilirler. Öfkenin olumsuz gücü, ilk önce öfkelenen eşin kendisine, çocularına ve eşine ve evliliğine zarar verir. Öfke kaybedenlerin oyunudur. Öfkede kazanan yoktur. Asıl soru kaybedenlerin oyununu neden oynamaya devam ediyoruz? Sorusudur.  Önemli olan bunun nedenlerini bulup ortaya çıkarmaktır. Öfke terapisinde ilk yaptığımız şey budur.

   İstemeniz dahilin de, en zor evlilik problemlerinde bile çözüm bulmak sizin elinizdedir. Öfke kontrolsüzlüğü ise çözümsüzlüğün garantisi ve mutsuz bir evliliğin kesin reçetesidir.

• Öfke yaralar ve masum insanlara zarar verir.
• Öfkenin çift ilşkisi üzerinde bıraktığı etki sevgisizlik, saygısızlık, iletişimsizlik, duygusal ve cinsel uzaklaşama ve bağlantısızlıktır. Bağlantısızlık ise boşanmanın tetikleyicisi ve habercisidir.
• Öfke bir çift olarak önünüzü görmenizi engeller. Gelecekteki resimde ufukta aynı yöne doğru birlikte yürürken kendizi göremez olursunuz. 
• Öfke aranızda umutsuzluk ve güvensizlik yarattığı için gelecek için ortak kararlar almanızı zorlaştırır. İlişkinizi menzili belli olamayan karanlık bir tünele fırlatır. Bu tünelin ne yazık ki bir çıkışı yoktur.
• Öfkeliyken eşinize sarf ettiğiniz acı verici sözler eşinizi sizden uzaklaştırarak evlilik bağını zedeler.
• Öfke aşkı ve sevgiyi öldürür. Öfke yalnızlaştırır. Öfke boşanmaya davetiye çıkarır.
• Öfke fiziksel şiddetin ikiz kardeşidir. Öfke utandırır ve öfke sağlıklı iletişim kurma hakkınızı elinizden alır.
• Öfke hem fiziksel hem psikolojik hem de sosyal sağlığınıza zarar verir.
• Öfke bulaşıcıdır. Öfke öfkenin mayasıdır. Çocuklarınız varsa onlara da bulaşır. Çocuklarınızın gelecekte karşı cinsle sorunlar yaşamalarına, bağlanma sorunlarına, özgüven eksikliğine hatta depresyona neden olabilir. Öfke kontrolsüzlüğü olan aile ortamı çocuğun sağlıklı büyümesi için uygun bir iklim değildir.

  ÇİFT İLİŞKİSİNDE ÖFKE SORUNU İLE NASIL BAŞ EDİLİR?

        Öfke kontrol bozukluğu ile baş etmenin ilk kilometre taşlarından biri sorumluluk almaktır. Sadece ve sadece sorumluluk alarak yanlışı düzeltebiliriz ve dengeyi yeniden sağlayabiliriz. Yetişkinler yaşamlarından sorumludur ve sorumluluklar değerlendirmeye tabidir. Ancak hiç kimse suçlu değildir Öfkede insani sorumluluk yoktur tam tersine suçlama vardır. Öfkeli suçlamada utandırma, aşağılama ve eleştiri vardır. Amaç karşıdakinin hatalı olduğunu kendisinin ise haklı olduğunu göstermektir.

         Öfkenin olduğu her yerde incinme ve içerleme söz konusudur. Çoğu gücenikliğin altında bir talep gizlidir. Eşler taleplerini belirlemeli bunları yapıcı bir dille karşıdakine ifade etmelidir. İçerlemeleri olduğu gibi takdirleri de birbirlerine ifade etmelidir.

        Eşler anlatmadan anlaşılmayı beklememelidir. Örneğin: koca karısından ne beklediğini kendiliğinden anlamasını bekler. Dile getiemediği beklentileri karşılanmadığı için karısına güceniklik ve öfke hisseder. Öfkelenen eş tartışmaya girmeden önce kendi duygularını süzgeçten geçirerek öfkesinin kaynağını tesbit etmelidir. Çünkü bazen öfke tamamen gerçeklikten uzak olabilir.

         Sorunun kendisi kadar eşinizin duygularını anlamaya çalışın. Eşin duygularına empatik yaklaşım eşin her dediğini yapmak anlamına gelmez. Unutmayınız ki eşler önce anlaşılmak ihtiyacı içindedir. Ancak birbirinizi tam olarak anladıktan sonra anlaşmaya evrilebilirsiniz.  

       Evlilikte çiftler öfkeden vazgeçip birbirlerine karşılıklı ilgi ve saygı göstererek, dinleyerek, empati göstererek ve birlikte öğrenip gelişerek aralarında bir diyalog köprüsü oluşturmalı ve öfke yerine sorunlarını karşılıklı diyalogla çözme becerileri geliştirmek için çaba göstermelidir.

       Bu yaklaşım her ikinizinde daha iyi duygusal ve fiziksel sağlığa kavuşmanıza hizmet eder.  Benlik saygınızı güçlendirir ve yaşamdan bir çift olarak keyif almaya başlarsınız. Unutmayın öfkelenerek zor olanı yapıyordunuz. Dinlemek, anlamaya çalışmak her ikiniz içinde geliştirici,  uyumsal ve adaptasyona yöneliktir. Bu yaklaşım, öfke ve çatışma üzerinden iş yürütmekten çok daha kolay ve gelişimseldir. Öfke ise gerileticidir.

       Öfke sorunu olan kişi öfkenin kendisine yaptırdığı şeylerin kendisi ile ilgili olduğunu bilerek sorumluluk almalıdır. Birbirinizi suçlamanın bir anlamı yoktur. Suçlayanı suçlamak işe yaramaz. Öfke kişisel bir sorumluluktur. Bu sorumluluğu almakta ve öfke kontrolünüzü sağlamakta güçlük cekiyorsanız  evlilik terapisti  desteği almanız sizin yararınızadır. Çift terapisi seanslarında çift terapisti gerekli olan öfke terapisi uygulamalarını yapacaktır.

ÖFKE KONTROLÜNÜZ İÇİN HATIRLATICI İPUÇLARI

• Öfke sorunun dinleme, anlama ve empati kurma yeteneğinizi felç ettiğini hatırlayın.
• Öfke davranışlarının eşleri duygusal ve cinsel olarak uzaklaştırdığını unutmayın.
• Öfke kontrolsüzlüğü kavganın ve çatışmanın habercisidir. Yapılan araştırmalarda sık kavga eden çiftlerin boşanma oranlarının yüksek çıktığını hatırlayın
• Öfkenin negatif enerji ürettiğini ve ruhunuzu çirkinleştirdiğini akılınızda tutun. 

Psikoterapist . Güldane Kavgacı
Aile ve Evlilik Terapisti & Cinsel Terapist

 Aile terapisi, öfke kontrolsüzlüğü, öfke kontrol tedavisi, öfke terapisi