EVLİLİK VE ÇİFT TERAPİSİ TÜRLERİ (YAKLAŞIMLARI) NELERDİR?

    Aile terapisine başvuran çiftlerin büyük bir çoğunluğunu evliliklerinde ve çift ilişkisinde zorluklar yaşayan çiftlerdir. Çift terapisi sürecinde evliliklik terapisti kriz odaklı bir yaklaşım yerine ilişki güçlendirmeye odaklanırsa çiftte daha faydalı olmuş olur. Çift Terapisi uygulamalarının uzun vadede etkili olabilmesi için sadece davranışları değil tutumları, bağlılıkları, sorumluluk duygusu gibi birbirlerine yönelik bakış açılarıda değiştirilmelidir.

   Evlilik ve çift terapisi çiftler için çeşitli nedenlerle ihtiyaç haline gelebilir. İletişimsizlik, fikir ayrılıkları, aldatma kıskançlık, finansal konular, ayrılık ve boşanma, boşanma terapisi, cinsel işlev bozuklukları, öfke konrolü tedavisi olası evlilik sorunlarından sadece bir kaç tanesidir.

   Evlilik terapisti evlilik ilişkisinin işleyişi ve eşlerin bu işleyişe dair ne hissettikleri ve ondan nasıl etkilendikleri üzerinde durur.  Çift terapisti için çiftlerin ilişkilerini değerlendirmek karmaşık ve zor bir süreçtir. Bu süreç tamamlandıktan sonra hangi tür çift terapisinin o çift için uygun olacağını belirlemek işin diğer bir ayağıdır.

EN ÇOK KULLANILAN ÇİFT TERAPİSİ TÜRLERİ NELERDİR?

  Evlilik ve çift terapisi uygulamalarında en sık kulanılan çift terapisi Duygu Odaklı Çift Terapisi, Gottman Çift Terapisi, İmago Çift Terapisi, ve Bilişsel Davranışçı Çift Terapisidir.

 DAVRANIŞÇI ÇİFT TERAPİSİ

  Yetişkin partner ilişkilerinde müzakere etme, karşılıklı olarak birbirlerini memnun etme, çatışma ve problem çözme pratikleri üzerine odaklanır. Olumlu pekiştirme yapmayı öğrenmeleri olumlu ilişkinin temelini oluşturur. Önemseme, ilgi ve sürpriz günleri oluşturma bu yaklaşımın önemli teknikleridir. Davranışçı çift terapisi üç temel bileşenden oluşur.

1. Davranışsal Analiz: Evlilikte yaşanan sorunların analizi çift görüşmesi, kendini anlatma, ölçekleri kullanma ve davranışları gözlemlemeye dayanır.
2. Pozitif Karşılıklılık Oluşturma: Çift arasında karşılıklı işbirliğini önemseme, mutlu edici ve önem verdiğini gösteren davranışlar geliştirme, iletişim becerileri geliştirme, olumlu geri bildirim, anlama ve vermeyi pratik etme, duyguları yapıcı bir şekilde ifade etmeyi öğrenme davranışsal pratikler üzerinden çalışma sözkonusudur.
3. Problem Çözme Eğitimi: Sorunlar karşısında müzakerede bulunmayı, adil bir anlaşmaya varmayı ve anlayış birliği oluşturmayı kapsar. Çatışmayı konuşma, bir anlayışa ulaşma, birbirlerine ilgi gösterme, önemseme ve sevgi gösterdikleri zamanlar oluşturmalarına yardımcı olma.

BİLİŞSEL DAVRANIŞÇI ÇİFT TERAPİSİ (BDÇT)

  Eşlerin partnerlerine ve evliliklerine ilişkin taşıdıkları rasyonel olmayan olmayan düşüncelerini değiştirmeyi amaçlar. Çiftlerin gerçekçi olmayan beklentileri, standartları ve  çarpımaları değiştirilmeye çalışır. Çiftlerin sağlılıklı bir iletişim kurabilmeleri için gerçekçi olmayan bu düşüncelerin ortadan kaldırıması gerekir.

  Bilişsel davranışçı çift terapisi yaklaşımında bilişsel dikkat dağıtma stratejileri öğretme, olumsuz şeyler yerine olumlu düşünmeyi öğretme, öz kontrol becerileri geliştirme teknikleri kullanılır.

DUYGU ODAKLI ÇİFT TERAPİSİ (DOÇT)

Duygu odaklı çift terapisi eşlerin içsel süreçlerine ve eşler araşı etkileşim örüntüleri gibi kişiler arası süreçlere odaklanır. Kuramsal temeli bağlanma kuramıdır. Yetişkin bağlanma ve sevgi ilişkilerini anlamada en çok kabul edilen bağlanma kuramına dayanır. Çiftlerin daha güvenli bağlanma stileri geliştirmelerine çalışır. Duyguları gelişime katkıda bulunan güç olarak görür.

  Duygu odaklı çift terapisine göre kendini güvende histmeyen eş korku veya yalnızlık gibi temel duyguları değil  kendini kızgınlık, eleştirme gibi katı ve sert duygularla ifade eder. İkincil duygular dediğimiz bu sert duygular partneri kendisinden dahada uzaklaştırır.

  Güvenli yada güvensiz bağlanma kişinin çoçukluğundaki nesne ilişkileri ile ilişkilidir. Güvensiz bağlanma kendisini aşağılama, kaçınganlık, nutuk atma, söylenme, küsme ve öfke gibi davranışlarla gösterir. Güvensiz bağlanma çift ilişkisini olumsuz yönde etkilediği için çiftlerin güvenli bağlanma ilişkileri kurmalarına yardımcı olur.

  Güvenli bağlanma duygusal yakınlık, rahatlık, güven, katılım, şevkat ve karşılıklıkla kararakterizedir. Güvenli bağlanma stili olan kişiler, yüksek benlik saygısı ve içsel kontrole sahiptir. Çatışma durumlarında bu kişiler onaylama, ilgili olma, empati gösterme ve mizah kullanma gibi olumlu davranışlar gösterirler.

     Duygu odaklı çift terapisinde çift terapisti çiftlerin duygu ve yaşantılarını yakından takip eder. Eşlerin terk edilme korkusu kavga etme ve gerginliği tırmandırma gibi olumsuz davranışlarını kontrol etmelerine yardımcı olur.

     Bu modelde duyguların ele alınıp açığa çıkarılması en önemli tedavi tekniğidir. Eşlerin duygusl tepkilerinin temelinde yer alan algıların ortaya çıkıp isimlendirilmeri çok önemlidir. Duyguları ifade etmekle çiftler rahatlar ve kendilerine eşlerine ve ilişklilerine yönelik farkındalık kazanırlar. Birbirlerinin bakış açısını anlama sayesinde empatik yakınlık geliştirme olanağı bulmuş olurlar. Evlilik terapistinin rolü olumlu ve olumsuz duyguların ifade edilmesini sağlayacak güvenli bir ortam yaratmaktır. Terapist bu sayede çiftlerin özlemini çektiği güvenli sevgi ilişkisi kurmalarına rehberlik eder

GOTTMAN ÇİFT TERAPİSİ

Gottman çift terapisi çiftlerin  duygu ve etkileşim kalıplarına odaklanan bütünçül bir yaklaşımdır.Çift arasındaki duygulara, negatif etkileşim kalıplarına yönelerek çiftlerin tartışmalarını yapıcı bir hale getirmeye çalışır.

  Çift arasındaki duygusal onarıma özel vurgu yapar. Çift arasında yakın bağ kurma, güven, sevgi samimiyet, arkadaşlık ve pozitif duygulanımı artırmaya çalışr. Eşlerin kendi geçmişleri hedefleri, mücadeleleri, hüsranları ve ilişkileri hakkında nasıl düşündükleri üzerinde durur.

  Gottman çift terapisi yaklaşımında çatışma çözmede beceri geliştirmeye çiftin paylaştığı ortak anlam sistemleri oluşturmaya çalışılır. Temel amaç negatif duygulanımı pozitif duygulanıma çevirmektir.

İMAGO ÇİFT TERAPİSİ

  İmogo çift terapisi eş seçiminde biliçdışı faktörlerin çok önemli rol oynadığını öne sürer. Bu çift terapisi yaklaşımına göre erken dönem bakım verenle benzer özellikler taşıyan ve kişiyi tamamlayıcı olan bir eş biliç dışı olarak seçilir. Sonuçta çift ilişkisinde eşler çocukluklarında karşılanmamış çocukluk ihtiyaçlarını bilinçdışı bir şekilde eşlerinin kaşılaması beklentisi içine girerler.

 İmago çift terapisi çocuklukta kaybedilen bağın erişkin dönem romantik ilişkisinde onarılabileceği önermesini getiririr. Bilinçsiz eş seçiminin empati, anlayış ve iletişimi arttırarak çocukluktaki yaraları iyileştirmek için fırsat olduğunu söyler. Ancak çiftler destek alamadan çocukluk yaralarının üstesinden gelmede çok zorlanırlar. Hatta birbirlerini daha da yaralayabilirler.

   İmago çift terapisi çiftlerin çoçukluk yaralarının iyileşmesinde ve gelişimsel tıkanıklıkların aşılmasında iyi bir bağlam imkanı sağlayan verimli bir evlilik ve çift terapisi çeşitidir. İmago çift terapisinin kendine özgü spesifik çift terapisi teknikleri vardır. Çift diyaloğu tekniği, takdir diyaloğu, davranış değiştirme diyaloğu tekniği, ebeveyin çocuk diyaloğu tekniği, ve yeniden romantikleşme tekniği en çok kullanılan imago çift terapisi teknikleridir. Bu teknikler çiftlerin ilişkilerinin iyileştirmenin yanında içsel iyileşme ve bütünleşme de sağlar.

Güldane Kavgacı
Aile ve Evlilik Terapisti&CinselTerapist